گردآوری برق کوچک‌مقیاس چیست؟ پلی میان خانه‌ها و بازار انرژی
مقدمه
وقتی صحبت از تولید برق می‌شود، بیشتر مردم یاد نیروگاه‌های بزرگ می‌افتند؛ جایی که دودکش‌های عظیم یا توربین‌های بادی غول‌پیکر مشغول کارند. اما واقعیت این است که امروز برق فقط در نیروگاه‌های عظیم تولید نمی‌شود. پشت‌بام یک خانه با چند پنل خورشیدی، یا یک کارگاه کوچک با مولد گازسوز نیز می‌تواند تولیدکننده برق باشد. به این نوع تولید، تولید کوچک‌مقیاس می‌گویند.
طرح موضوع
در سال‌های اخیر، تولید برق از منابع کوچک‌مقیاس شامل نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی، مولدهای مقیاس‌کوچک گازسوز یا گازوئیلی ، نیروگاه‌های بادی خانگی و سامانه‌های تولید همزمان برق و حرارت (CHP) رشد قابل توجهی در ایران و جهان داشته است. این واحدها به دلیل ظرفیت پایین (معمولاً زیر ۱ مگاوات) امکان عرضه مستقیم برق خود به بازار عمده‌فروشی یا بورس انرژی را ندارند.
اما پرسش مهم اینجاست: برق این واحدهای کوچک چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
مصرف محلی یک گزینه است، ولی اگر مقدار تولید بیشتر از نیاز باشد، معمولاً این برق هدر می‌رود. اینجاست که نقش “شرکت‌های گردآورنده برق” (Aggregator) اهمیت پیدا می‌کند. این شرکت‌ها برق تولیدی ده‌ها یا صدها واحد کوچک را تجمیع کرده، پروفایل باثبات‌تری از تولید انرژی ایجاد می‌کنند و آن را در قالب یک مجموعه بزرگ‌تر وارد بازار برق یا بورس انرژی می‌نمایند.
ضرورت انجام
چرا باید سراغ گردآوری برویم؟
- افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر: سیاست‌های کلان کشور و جهان بر کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و افزایش ظرفیت تجدیدپذیر متمرکز است. گردآوری واحدهای کوچک خورشیدی و بادی، دسترسی به بازار فروش را برای آن‌ها تسهیل می‌کند.
- وقتی هزاران مولد کوچک کنار هم قرار بگیرند، عملاً همان نقشی را ایفا می‌کنند که یک نیروگاه بزرگ بر عهده دارد. این هم‌افزایی باعث می‌شود تولید پراکنده، قدرت حضور در بازار را پیدا کند.
- برای کشور هم منافع زیادی دارد: کاهش تلفات انتقال، افزایش امنیت انرژی، و حرکت سریع‌تر به سمت تجدیدپذیرها.
- کاهش تلفات شبکه: تولید و مصرف محلی باعث کاهش نیاز به انتقال و توزیع در مسافت‌های طولانی و در نتیجه کاهش تلفات شبکه می‌شود.
- توانمندسازی خانوار و صنایع کوچک: مالکان سامانه‌های کوچک مقیاس، به‌جای محدود شدن به مصرف داخلی، می‌توانند از طریق تجمیع، منافع اقتصادی فروش برق در بورس انرژی را نیز کسب کنند.
- افزایش نقدشوندگی بازار برق: ورود برق‌های پراکنده اما پایدار به بورس انرژی، موجب تنوع عرضه و افزایش رقابت در بازار می‌شود.
- ایجاد شغل و توسعه محلی: احداث و نگهداری سامانه‌های کوچک تولید برق، فرصت‌های شغلی محلی ایجاد می‌کند.
به بیان ساده، گردآوری همان پلی است که میان یک “نیروی کوچک محلی” و “بازار ملی انرژی” زده می‌شود.
فرایند گردآوری و فروش در بورس انرژی
فرض کنید یک شرکت گردآورنده شکل می‌گیرد. این شرکت ابتدا سراغ مالکان سامانه‌های خورشیدی یا مولدهای کوچک می‌رود و با آن‌ها قرارداد می‌بندد. هرکدام از این تولیدکنندگان، برق خود را به‌طور مجازی یا فیزیکی به شرکت می‌سپارند.
شرکت، همه‌ی این مقادیر پراکنده را یک‌جا جمع می‌کند و مثل یک نیروگاه واحد، پروفایل تولید ارائه می‌دهد. با استفاده از سامانه‌های پایش آنلاین و نرم‌افزارهای مدیریت انرژی، نوسانات تولید کنترل می‌شود و در نهایت برق تجمیع‌شده در بورس انرژی عرضه می‌گردد.
پس از فروش، درآمد به نسبت سهم تولید، میان همه‌ی مالکان تقسیم می‌شود. به این ترتیب حتی یک خانوار با یک سامانه ۵ کیلوواتی هم می‌تواند در بازاری ملی سهیم شود.
- شناسایی واحدهای تولید کوچک‌مقیاس: شامل نیروگاه‌های خورشیدی خانگی، صنعتی، یا واحدهای تولید همزمان.
- انعقاد قرارداد با مالکان مولدها: شرکت گردآورنده به‌عنوان نماینده، تعهد خرید برق آن‌ها را برعهده می‌گیرد.
- تجمیع انرژی تولیدی: برق تولیدی این واحدها به‌صورت مجازی (Virtual Power Plant) یا فیزیکی تجمیع می‌شود.
- پایش و مدیریت تولید: با استفاده از سیستم‌های هوشمند پایش و دیتا لاگرها، توان لحظه‌ای و میزان تولید کنترل می‌شود تا پروفایل عرضه دقیق و قابل پیش‌بینی به بورس انرژی ارائه گردد.
- عرضه در بورس انرژی: شرکت گردآورنده، برق تجمیع‌شده را تحت کد معاملاتی خود در بورس انرژی عرضه می‌کند.
- تسویه مالی: درآمد حاصل از فروش برق، پس از کسر کارمزد و هزینه‌های عملیاتی، بین مالکان واحدهای کوچک مقیاس توزیع می‌شود.
نتیجه‌گیری
گردآوری برق کوچک‌مقیاس یک راهکار نوآورانه برای افزایش بهره‌وری، توسعه تجدیدپذیرها و توانمندسازی مشترکان کوچک است. این مدل ضمن ایجاد منافع اقتصادی برای مالکان سامانه‌های کوچک، به کاهش تلفات شبکه، افزایش نقدشوندگی بازار برق و حمایت از سیاست‌های کلان کشور در توسعه پایدار کمک می‌کند. در واقع، شرکت‌های گردآورنده می‌توانند پلی ارتباطی میان نیروگاه‌های کوچک و بازار بورس انرژی باشند و بستری برای ورود سرمایه‌های خرد به صنعت انرژی ایجاد کنند.
بدون نظر